Έμμηνος ρύση - Πόνος Περιόδου

Όπως η κάθε γυναίκα είναι ξεχωριστή, το ίδιο ξεχωριστός είναι και ο εμμηνορρυσιακός της κύκλος. Μπορεί να είναι μακρύτερος ή βραχύτερος, προβλέψιμος ή μη. Οι βασικές όμως αρχές που τον διέπουν είναι ίδιες για κάθε γυναίκα και αυτές θα παραθέσουμε με απλά λόγια, ώστε να γνωρίζετε τι είναι φυσιολογικό για εσάς.

Λίγα λόγια για τον εμμηνορρυσιακό κύκλο (ΕΡΚ)

Κάθε γυναίκα από την ηλικία των 10-14 ετών (εμμηναρχή) και μέχρι την ηλικία των 45-50 ετών (εμμηνόπαυση) βιώνει κάθε μήνα περίπου την έμμηνο ρύση, αυτό που κοινώς λέγεται περίοδος και δεν είναι τίποτα άλλο από την απόπτωση της λειτουργικής στοιβάδας του ενδομητρίου (εσωτερικός χιτώνας της μήτρας) που συνοδεύεται από αιμορραγία. Η έμμηνος ρύση σηματοδοτεί την αποτυχία γονιμοποίησης του ωαρίου και άρα την αποτυχία εγκυμοσύνης.
Η πρώτη ημέρα της εμμηνορρυσίας ορίζεται ως η πρώτη ημέρα του κύκλου και η ημέρα αμέσως πριν την επόμενη έμμηνο ρύση ορίζεται ως η τελευταία. Ο κύκλος μπορεί να διαρκεί από 21 ως 40 ημέρες με μέση διάρκεια τις 28 ημέρες, ενώ η ίδια η έμμηνος ρύση μπορεί να διαρκεί από 1 ως 8 ημέρες με μέση διάρκεια τις 4 ως 5 ημέρες.
Στο μέσον περίπου του κύκλου σημειώνεται η ωοθυλακιορρηξία οπότε και απελευθερώνεται ένα ώριμο ωάριο έτοιμο προς γονιμοποίηση. Αν επιτευχθεί εγκυμοσύνη, γίνεται η εμφύτευση του εμβρύου περίπου μια εβδομάδα μετά την ωορρηξία (5-7 ημέρες). Τότε μπορεί να παρατηρηθεί μικρού βαθμού αιμορραγία, η οποία εσφαλμένα να θεωρηθεί ως έμμηνος ρύση.
Ας πάρουμε για παράδειγμα μια γυναίκα που αρχίζει να έχει περίοδο σήμερα 14/1/04, τότε η σημερινή μέρα είναι η πρώτη του κύκλου. Ας υποθέσουμε ότι ο γεννητικός κύκλος της γυναίκας αυτής διαρκεί 28 ημέρες, τότε η 28η και τελευταία μέρα του κύκλου θα είναι η 10/2/04 ενώ η 11/2/04 θα είναι η πρώτη ημέρα του επόμενου κύκλου. Ανάλογα η 27/1/04 θα είναι η 14η μέρα του κύκλου και άρα η μέρα περί την οποία θα συμβεί η ωορρηξία.

Ο κύκλος σε φάσεις

Χονδρικά ο ΕΡΚ διαιρείται σε δύο φάσεις. Η πρώτη φάση καλείται παραγωγική, αρχίζει από την πρώτη ημέρα της εμμηνορρυσίας και διαρκεί μέχρι και την ημέρα της ωορρηξίας. Η δεύτερη φάση καλείται εκκριτική και διαρκεί από την ημέρα της ωορρηξίας μέχρι την επόμενη έμμηνο ρύση, οπότε και τερματίζεται ο γεννητικός κύκλος.

Παραγωγική φάση 

Κατά την παραγωγική φάση εκκρίνεται από την υπόφυση στον εγκέφαλο η θυλακιοτρόπος ορμόνη (FSH), η οποία δρα στα ωοθυλάκια, προκαλεί την ωρίμανση τους και τα ενεργοποιεί να παράγουν οιστρογόνα. Τα οιστρογόνα δρουν στο ενδομήτριο και προκαλούν την πάχυνση του, ώστε να είναι έτοιμο να δεχτεί την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου.
Η παραγωγική φάση δεν είναι γενικά σταθερή σε διάρκεια και κυμαίνεται γενικά από 10 ως 18 ημέρες. Είναι αυτή που καθορίζει και τη διάρκεια του κύκλου. Στους κύκλους των 28 ημερών διαρκεί 14 ημέρες, στους βραχύτερους κύκλους (<28 ημερών) είναι τόσο μικρότερη όσο μικρότερος είναι ο κύκλος και στους μακρύτερους κύκλους (>28 ημερών) είναι τόσο μεγαλύτερη όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια του κύκλου.

Ωορρηξία

Διακριτικό γεγονός μεταξύ των δύο φάσεων είναι η ωορρηξία. Στην ήβη υπάρχουν περίπου 300.000-400.000 ωοκύτταρα και στις δύο ωοθήκες. Από αυτά κάτω από την επίδραση της FSH αρχίζουν να αναπτύσσονται 10-20 ωοθυλάκια (ωοκύτταρο μαζί με το σάκο που το περιβάλλει) και από αυτά μόνο ένα (σπάνια δύο) θα ωριμάσει πλήρως που ονομάζεται για το λόγο αυτό κυρίαρχο και προορίζεται για γονιμοποίηση.
Λίγο πριν την ωορρηξία τα επίπεδα των οιστρογόνων αυξάνονται πάρα πολύ προκαλώντας την έκκριση από την υπόφυση της ωχρινοποιητικής ορμόνης (LH), η οποία δρα στο κυρίαρχο ωοθυλάκιο και προκαλεί τη ρήξη του και την απελευθέρωση του ωαρίου μέσα στη σάλπιγγα.
Μερικές γυναίκες αισθάνονται ένα βύθιο πόνο ή τράβηγμα στη μια πλευρά της κατώτερης κοιλιακής χώρας ή στην οσφύ αντίστοιχα προς την πλευρά της ωοθήκης που επιτελείται η ωορρηξία. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται mittelschmerz και είναι απολύτως φυσιολογικό. Επίσης φυσιολογική στη συγκεκριμένη φάση της ωορρηξίας είναι και μια μικρή αιματηρή έκκριση. Αν όμως είναι μεγαλύτερη σε ποσότητα ή διάρκεια τότε πρέπει να συμβουλευτείτε το γιατρό σας.
Επειδή το σπέρμα μπορεί να επιβιώσει μέχρι και για μια εβδομάδα (μέση διάρκεια τρεις ημέρες) μέσα στο σώμα της γυναίκας, το διάστημα αυτό πριν την ωορρηξία θεωρείται γόνιμο. Γόνιμες θεωρούνται επίσης και οι μια με δύο ημέρες μετά την ωορρηξία, αφού αφενός το ωάριο έχει διάρκεια ζωής περίπου 20 ώρες και αφετέρου στην περίπτωση που ωριμάσουν δύο ωάρια το δεύτερο θα απελευθερωθεί μέσα σε 24 ώρες από το πρώτο.
Η ωορρηξία δε συμβαίνει απαραίτητα σε κάθε κύκλο. Οι κύκλοι αυτοί καλούνται ανωορρηκτικοί και παρατηρούνται φυσιολογικά σε νέες γυναίκες στην εμμηναρχή, σε γυναίκες που θηλάζουν, σε γυναίκες που βρίσκονται κοντά στην εμμηνόπαυση καθώς και σε γυναίκες με κύκλο μεγαλύτερο των 35 ημερών.

Εκκριτική φάση

Σε αντίθεση με την παραγωγική, η εκκριτική φάση έχει σταθερή διάρκεια 12-14 ημέρες. Κατά τη φάση αυτή και με την επίδραση της LH παράγεται από το άδειο ωοθυλάκιο, που πλέον ονομάζεται ωχρό σωμάτιο εκτός από οιστρογόνα και προγεστερόνη.
Η προγεστερόνη δρα στο ενδομήτριο και στους αδένες που υπάρχουν εκεί και προκαλεί την παραγωγή θρεπτικών στοιχείων που σκοπό έχουν να συντηρήσουν το γονιμοποιημένο ωάριο.
Αν όντως έχει πραγματοποιηθεί γονιμοποίηση, παράγεται από την τροφοβλάστη του εμβρύου η ορμόνη χοριονική γοναδοτροπίνη που συντηρεί το ωχρό σωμάτιο, το οποίο συνεχίζει να εκκρίνει μεγάλες ποσότητες ορμονών μέχρι να σχηματιστεί ο πλακούντας που θα αναλάβει την έκκριση των στεροειδών του φύλου (για τρεις μήνες περίπου).
Αν όμως δε συμβεί γονιμοποίηση το ωχρό σωμάτιο αρχίζει να εκφυλίζεται από την 22η μέρα του κύκλου και χάνει τη λειτουργική του ικανότητα. Ως αποτέλεσμα παύει η ορμονική υποστήριξη του ενδομητρίου και αυτό αρχίζει να αποπίπτει και να αποβάλλεται μαζί με αίμα (έμμηνος ρύση) και ο κύκλος αρχίζει από την αρχή...

Φυσιολογικές μεταβολές στο γυναικείο οργανισμό

Θερμοκρασία: Η θερμοκρασία του σώματος πριν την ωορρηξία παρουσιάζει διακυμάνσεις της τάξης των 0,1ο C, αλλά μετά την ωορρηξία αυξάνεται τουλάχιστον κατά 0,2 ο C και παραμένει υψηλή μέχρι την επόμενη εμμηνορρυσία. Η αύξηση αυτή της θερμοκρασίας είναι αποτέλεσμα της δράσης της προγεστερόνης.
Αν θέλετε να καταγράφετε τη θερμοκρασία σας ώστε να παρακολουθείτε τον κύκλο σας είναι σημαντικό τη μέτρηση να την κάνετε αμέσως μόλις ξυπνήσετε το πρωί και χωρίς να σηκωθείτε από το κρεβάτι. Αλλιώς τα αποτελέσματα δε θα είναι και τόσο ακριβή. Μην ξεχνάτε οι μέρες πριν την αύξηση της θερμοκρασίας θεωρούνται γόνιμες, όπως και οι τρεις περίπου μέρες που ακολουθούν την αύξηση αυτή.

Τραχηλική βλέννη: Στην αρχή του κύκλου και λόγω της σχετικής έλλειψης ορμονών υπάρχει μειωμένη ποσότητα βλέννης και άρα και ξηρότητα του κόλπου. Σταδιακά και παράλληλα με την αύξηση των επιπέδων των ορμονών η ποσότητα της βλέννης αυξάνεται και έχει κολλώδη υφή και άσπρο ή θολερό χρώμα. Λίγο πριν την ωορρηξία η τραχηλική βλέννη είναι άφθονη, διαυγής και λεπτόρρευστη. Στη συνέχεια η βλέννη ελαττώνεται, γίνεται παχύρρευστη και αδιαπέραστη στα σπερματοζωάρια.

Τράχηλος και τραχηλικό στόμιο: Στην αρχή του κύκλου ο τράχηλος είναι σκληρός και σχετικά χαμηλά προς τον κόλπο, ενώ το στόμιο του είναι κλειστό. Περί την ωορρηξία αποκτά μαλακότερη σύσταση, βρίσκεται ψηλότερα σχετικά στον κόλπο και το στόμιο του είναι ελαφρώς ανοικτό. Κατά την εκκριτική φάση επιστρέφει στην προηγούμενη κατάσταση.

Μαστοί: Τα οιστρογόνα προκαλούν ανάπτυξη του στρώματος και των πόρων και η προγεστερόνη προκαλεί την ανάπτυξη των κυψελίδων. Για το λόγο αυτό οι μαστοί παρουσιάζουν κατά την πρόοδο του κύκλου μικρή αύξηση του μεγέθους και προκαλούν αίσθημα τάσης ακόμα και πόνου που κορυφώνεται λίγες μέρες πριν την έμμηνο ρύση και λύεται αμέσως πριν την εμφάνιση αυτής, οπότε και μειώνονται τα επίπεδα των ορμονών του φύλου.

Ψυχολογία: Στη διάρκεια της παραγωγικής φάσης η γυναίκα είναι πιο αισιόδοξη, δραστήρια, εύθυμη και μάλιστα περί την ωορρηξία παρουσιάζει αυξημένη λίμπιντο. Κατά την εκκριτική φάση παρατηρείται μείωση της φυσικής δραστηριότητας, κόπωση, έλλειψη διάθεσης ακόμη και μελαγχολία.

Μελετήστε το δικό σας κύκλο

Κλείνοντας σας συμβουλεύουμε να μελετήσετε το δικό σας ξεχωριστό κύκλο και να αναγνωρίσετε τις φυσιολογικές σωματικές και ψυχικές μεταβολές που τον χαρακτηρίζουν. Με τον τρόπο αυτό θα είστε σε θέση να γνωρίζετε τις γόνιμες μέρες σας, δε θα πανικοβάλλεστε χωρίς λόγο και επιπλέον θα μπορείτε να αντιληφθείτε άμεσα την όποια παρέκκλιση από το φυσιολογικό και να αναζητήσετε τυχόν ιατρική συμβουλή.

Στέλλα Μοσχονά, Ιατρός

(πηγή)

Πόνος στην περίοδο

Ένα μεγάλο ποσοστό γυναικών (έως και 70%) αναφέρει πόνο κατά τη διάρκεια της περιόδου. Ο πόνος συνήθως εντοπίζεται στο κατώτερο μέρος της κοιλιάς και στη μέση, ενώ η γυναίκα μπορεί να εμφανίζει και άλλα συμπτώματα κατά τη διάρκεια της περιόδου, όπως ναυτία, εμετός και διάρροιες. Η κατάσταση αυτή είναι πολλές φορές τόσο έντονη ώστε να εμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες και την καθημερινότητα της γυναίκας.

Τι προκαλεί τους πόνους της περιόδου;

Το μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών δεν έχουν κάποιο πρόβλημα. Ο πόνος στην περίοδο είναι αποτέλεσμα της ενδογενούς έκκρισης ορισμένων ουσιών από το ενδομήτριο, που ονομάζονται προσταγλανδίνες. Ωστόσο, σε μικρό ποσοστό γυναικών υπάρχει συγκεκριμένο πρόβλημα που προκαλεί πόνο στην περίοδο, όπως είναι η ενδομητρίωση και τα ινομυώματα της μήτρας.

Πως αντιμετωπίζεται ο πόνος στην περίοδο;

Το μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών αντιμετωπίζονται με παυσίπονα αντιφλεγμονώδη φάρμακα, τα οποία έχουν την ιδιότητα να καταστέλλουν την παραγωγή προσταγλανδινών από το ενδομήτριο. Ιδανικά τα αντιφλεγμονώδη πρέπει να χορηγούνται στη γυναίκα 1 ημέρα πριν την έναρξη των συπτωμάτων.
Σε αρκετές περιπτώσεις ο γυναικολόγος μπορεί να συνταγογραφήσει μέχρι και αντισυλληπτικά στην γυναίκα, των οποίων η χρήση έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική στην εξάλειψη του πόνου της περιόδου. Αν υπάρχει υποψία για κάποια συγκεκριμένη παθολογία που είναι υπεύθυνη για τον πόνο που βιώνει μια γυναίκα στην περίοδο, όπως για παράδειγμα η ενδομητρίωση, τότε η ασθενής υποβάλλεται σε όλες τις απαραίτητες εξετάσεις προκειμένου να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί ανάλογα. (πηγή)