20 Νοεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που αποτελεί το πλέον αποδεκτό κείμενο για τα ανθρώπινα δικαιώματα παγκοσμίως, είναι ο πρώτος παγκόσμιος νομικά δεσμευτικός κώδικας για τα δικαιώματα που όλα τα παιδιά πρέπει να απολαμβάνουν. Θέτει στοιχειώδεις αρχές για την ευημερία των παιδιών στα διάφορα στάδια εξέλιξής τους και αποτελείται από 54 άρθρα. Η Σύμβαση ξεκίνησε με πρωτοβουλία της Πολωνικής κυβέρνησης και της UNICEF, υιοθετήθηκε ομόφωνα απο τη Γεν. Συνέλευση του ΟΗΕ στις 20 Νοεμ. 1989 και τέθηκε σε ισχύ το 1990. Μέχρι σήμερα έχει επικυρωθεί σχεδόν από όλες τις χώρες του κόσμου, ενώ στην Ελλάδα επικυρώθηκε το 1992 (ΦΕΚ 192/2.12.92). από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 20 Νοεμβρίου του 1989. Σήμερα, 193 χώρες έχουν επικυρώσει τη Σύμβαση. Στην πραγματικότητα, μόνο δύο χώρες στον κόσμο - Η Σομαλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες - δεν έχουν δώσει στη Σύμβαση νομική ισχύ, αν και οι δύο την έχουν υπογράψει.

Tα άρθρα που περιέχει η Σύμβαση μπορούν να ομαδοποιηθούν σε τέσσερις ευρύτερες κατηγορίες:

Δικαιώματα Επιβίωσης

Kαλύπτουν το δικαίωμα του παιδιού για ζωή και τις ανάγκες που είναι πιο βασικές για την ύπαρξή του. Αυτά συμπεριλαμβάνουν ένα επαρκές επίπεδο διαβίωσης, στέγη, διατροφή και πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες.

Δικαιώματα Προστασίας

Aπαιτούν τα παιδιά να προφυλλάσονται από κάθε είδους κακοποίηση, αμέλεια και εκμετάλλευση. Καλύπτουν θέματα όπως ειδική φροντίδα για προσφυγόπουλα, βασανιστήρια, κακοποίηση στο σωφρονιστικό σύστημα, ανάμειξη σε εμπόλεμες διαμάχες, εργασία ανηλίκων, χρήση ναρκωτικών και σεξουαλική εκμετάλλευση.

Δικαιώματα Ανάπτυξης - Εξέλιξης

Συμπεριλαμβάνουν όλα όσα τα παιδιά χρειάζονται για να μπορέσουν να εκμεταλλευθούν στο έπακρο τις δυνατότητές τους. Για παράδειγμα το δικαίωμα της εκπαίδευσης, το παιχνίδι και η αναψυχή, οι πολιτιστικές εκδηλώσεις, η πρόσβαση σε πληροφορίες και η ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας.

Δικαιώματα Συμμετοχής

Eπιτρέπουν στα παιδιά να παίζουν ενεργό ρόλο στις κοινωνίες και τα έθνη τους. Αυτά περικλείουν την ελευθερία να εκφράζουν γνώμη, να έχουν λόγο σε ζητήματα που αφορούν στη ζωή τους, να συμμετέχουν σε οργανώσεις και να συναθροίζονται ειρηνικά.

Οι Βασικές Αρχές της Σύμβασης

Παρότι η Σύμβαση έχει συνολικά 54 άρθρα, διέπεται από τέσσερις θεμελιώδεις αρχές:

• Μη-Διάκριση (άρθρο 2): Δεν πρέπει ούτε να επωφελείσαι, ούτε να υποφέρεις εξ' αιτίας φυλής, χρώματος, φύλου, γλώσσας, θρησκείας, ή εθνικής, κοινωνικής ή εθνοτικής καταγωγής, ή εξ' αιτίας οποιασδήποτε πολιτικής ή άλλης θέσης, εξ' αιτίας της κοινωνικής σου θέσης ή της περιουσίας ή της οικογένειας στην οποία γεννήθηκες, ή επειδή έχεις κάποια αναπηρία.
• Το Καλύτερο Συμφέρον του Παιδιού (άρθρο 3): Νόμοι και δράσεις που επηρεάζουν παιδιά πρέπει να θέτουν προτεραιότητα στο τι είναι το καλύτερο για σένα και να σε ωφελούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
• Επιβίωση, Ανάπτυξη και Προστασία (άρθρο 6): Οι αρχές στη χώρα σου πρέπει να σε προστατεύουν και να βοηθούν ώστε να εξασφαλισθεί η ολοκληρωμένη ανάπτυξή σου - φυσική, πνευματική, ηθική και κοινωνική.
• Συμμετοχή (άρθρο 12): Έχεις το δικαίωμα να εκφράζεις τη γνώμη σου για τις αποφάσεις που αφορούν τη ζωή σου και οι απόψεις σου πρέπει να λαμβάνονται υπόψη.

 Στατιστικά στοιχεία:

• 148 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών στον αναπτυσσόμενο κόσμο είναι λιπόβαρα σε σχέση με την ηλικία τους.
• 4 εκατομμύρια νεογέννητα σε όλο τον κόσμο πεθαίνουν στον πρώτο μήνα της ζωής τους.
• 2 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 15 ετών σε όλο τον κόσμο ζουν με AIDS.
• 101 εκατομμύρια παιδιά δεν πηγαίνουν σχολείο, τα περισσότερα κορίτσια.
• 22 εκατομμύρια βρέφη δεν προστατεύονται από τις ασθένειες με τακτικούς εμβολιασμούς.
• 8,8 εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο πέθαναν πριν από τα πέμπτα τους γενέθλια το 2008.
• 4 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών πεθαίνουν κάθε χρόνο από μόλις τρεις αιτίες: διάρροια, ελονοσία και πνευμονία.
• Πάνω από 500.000 γυναίκες πεθαίνουν κάθε χρόνο από αιτίες σχετικές με την εγκυμοσύνη και τον τοκετό.
• 500 εκατομμύρια - 1,5 δισεκατομμύριο παιδιά είναι άμεσα ή έμμεσα θύματα βίας.
• 145 εκατομμύρια παιδιά είναι ορφανά από τον ένα ή και τους δύο γονείς τους.
• Πάνω από 64 εκατομμύρια γυναίκες 20-24 ετών στον αναπτυσσόμενο κόσμο παντρεύτηκαν πριν τα 18 τους χρόνια.
• 14 εκατομμύρια νεαρές γυναίκες γίνονται μητέρες σε ηλικία 15-19 ετών.
• 150 εκατομμύρια παιδιά 5-14 ετών εμπλέκονται στην παιδική εργασία.
• 70 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια σε 29 χώρες έχουν υποστεί την πρακτική του ακρωτηριασμού ή αποκοπής των γεννητικών τους οργάνων.
• 1,2 εκατομμύρια παιδιά πέφτουν θύματα παράνομης εμπορίας και διακίνησης κάθε χρόνο.

ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΗ ΦΙΛΙΚΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Πηγές: sansimera.gr, unicef.gr