Γάμος...

Με αφορμή του ότι γίνομαι κουμπάρα... :)

Ο ελληνικός ορθόδοξος γάμος αποτελείται από δυο σημαντικά μέρη, τον αρραβώνα και την τελετή του γάμου.

Η γαμήλια τελετή ξεκινάει με τον αρραβώνα. Το ζευγάρι περιμένει στην πόρτα της εκκλησίας όπου ο ιερέας, σύμφωνα με όσα υπαγορεύει η θρησκεία, θα τους ρωτήσει αν είναι δική τους επιθυμία να έρθουν εις γάμου κοινωνία. Έπειτα θα τους οδηγήσει μέσα στην εκκλησία μπροστά από το τραπέζι του μυστηρίου. Ο ιερέας θα ευλογήσει τις βέρες και ο κουμπάρος θα τις περάσει στο δεξί χέρι του ζευγαριού όπου θα αλλάξει τις βέρες τρεις φορές, συμβολίζοντας την ένωση τους «...εις σάρκαν μιαν», υποδεικνύοντας την αποδοχή άνευ όρων του ενός από τον άλλο και το πνεύμα αμοιβαίας στήριξης. Το κυκλικό σχήμα της βέρας είναι αντιπροσωπευτικό της αιωνιότητας του γάμου. Όπως ένας κύκλος δεν έχει αρχή και τέλος, έτσι και η ένωση του ζευγαριού είναι αιώνια και ατέρμονη.Ο ιερέας θα ευλογήσει την ένωση αυτή τοποθετώντας το άμφιο του πάνω στα ενωμένα χέρια του ζευγαριού. Τα δεξιά χέρια της νύφης και του γαμπρού θα παραμείνουν ενωμένα σε όλη την διάρκεια της τελετής για να συμβολίσουν την ενότητα του ζευγαριού. Τα χέρια θα ενωθούν την ώρα που θα επικαλούνται ότι ο Θεός «...τους ενώνει σε μια σκέψη, τους στεφανώνει σε μια σάρκα, τους μεταφέρει την χαρά της απόκτησης παιδιών...». 

Συνέχεια έχει η τελετή του γάμου, η οποία κορυφώνεται με την στέψη του ζευγαριού. Παλαιότερα, το ζευγάρι κρατούσε δυο αναμμένα κεριά κατά την διάρκεια της τελετής, αλλά αργότερα αντικαταστάθηκαν από δυο λαμπάδες, δεξιά και αριστερά από το τραπέζι του μυστηρίου. Τα αναμμένα κεριά συμβολίζουν τον Ιησού Χριστό, το Φως του κόσμου σύμφωνα με την χριστιανική θρησκεία, που θα «φωτίσει» και θα ευλογήσει το ζευγάρι στο ξεκίνημα της νέα τους ζωής. Ο ιερέας, κρατώντας τα στέφανα θα σχηματίσει το σημείο του σταυρού στο μέτωπο του γαμπρού και της νύφης πριν τα τοποθετήσει στα κεφάλια τους. Τα στέφανα συνδέονται με μια κορδέλα και αντιπροσωπεύουν την ένωση των δυο αυτών ανθρώπων, την ανταμοιβή για την αρετή και την αφοσίωση τους και το ξεκίνημα της κοινής τους ζωής, του δικού τους «Βασιλείου». Το ζευγάρι ασπάζεται τα στέφανα και ο κουμπάρος θα τα αλλάξει τρεις φορές, για να συμβολίσει την ισότιμη, αξιοπρεπή και με αμοιβαία αγάπη στεφάνωση. Το στρογγυλό σχήμα των στεφανιών κρατάει την ύπαρξη του κακού μακριά από το ζευγάρι.

Μετά από την στέψη, ο ιερέας θα διαβάσει εδάφια από το Ιερό Ευαγγέλιο που αναφέρονται στα καθήκοντα του γάμου. Μια κούπα από ευλογημένο κρασί, προσφέρεται στους νεόνυμφους και από την οποία ο κάθε ένας θα πιεί τρεις γουλιές. Η διαδικασία αυτή συμβολίζει ότι από την ημέρα αυτή και μετά θα μοιράζονται όλες τις εμπειρίες της ζωής από κοινού. Σειρά έχει ο Χορός του Ησαΐα όπου ο ιερέας κρατώντας το βιβλίο του Ιερού Ευαγγελίου οδηγεί το ζευγάρι γύρω από το τραπέζι μυστηρίου τρεις φορές εις το όνομα της Αγίας Τριάδας. Ο κυκλικός αυτός χορός συμβολίζει την αιωνιότητα του γάμου. ‘Όπως ο κύκλος, έτσι και ο γάμος δεν έχει αρχή και τέλος. Αυτά είναι τα πρώτα βήματα μεγάλης αγαλλίασης και ευτυχίας της νύφης και του γαμπρού. Την ώρα που το ζευγάρι, χορεύει τον χορό του Ησαΐα, οι καλεσμένοι τους ραίνουν με ρύζι και ροδοπέταλα για να «ριζώσει» ο γάμος τους. Το ρύζι, συμβολίζει την ευχή για αφθονία και πλούτο στην νέα ζωή του ζευγαριού.

Η τελετή τελειώνει με τον ιερέα να σηκώνει τα στέφανα από τα κεφάλια των νεόνυμφων και να λύνει τα ενωμένα χέρια τους με το Ιερό Ευαγγέλιο, θέλοντας να δείξει πως μόνο ο Θεός μπορεί πλέον να μπει ανάμεσα στο ζευγάρι.

Το ζευγάρι θα ευχαριστήσει τους καλεσμένους για την παρουσία τους και έπειτα θα μοιραστούν οι μπομπονιέρες, σαν ένδειξη ευγνωμοσύνης για την παρουσία τους στο γάμο. Οι μπομπονιέρες περιέχουν συνήθως μονό αριθμό κουφέτων που συμβολίζουν την «αδιαιρετότητα» του ζευγαριού και τις «πικρές» και «γλυκές» στιγμές που θα γευτούν στην νέα τους ζωή. Αφού το ζευγάρι υπογράψει τις άδειες γάμου, ακολουθεί, συνήθως, δεξίωση, όπου το νεόνυμφοι χορεύουν τον πρώτο χορό της βραδιάς και έπειτα ακολουθούν οι οικογένειες του γαμπρού και της νύφης.

• Τα κουφέτα τα οποία τοποθετούνται στον δίσκο με τα γαμήλια στεφάνια και που αργότερα θα προσφερθούν στους καλεσμένους, είναι Ελληνική παράδοση. Το λευκό συμβολίζει την αγνότητα. Το σχήμα αυγού αντιπροσωπεύει την καινούργια ζωή που ξεκινάει με τον γάμο. Η σκληράδα του κουφέτου υποδεικνύει την αντοχή και το σθένος του γάμου ενώ η γλυκύτητα της ζάχαρης συμβολίζει τις γλυκές απολαύσεις του κοινού βίου. Η γλυκόπικρη γεύση αντιπροσωπεύει τις χαρές και τις λύπες ενώ το γλυκό περίβλημα είναι η ελπίδα ότι η ζωή θα τους φέρει περισσότερες χαρές απ’ ότι λύπες. 

Πηγές: weddingflowers.gr, exclusiveplan.gr

Φλάμπουρας...

Με αφορμή έναν γάμο, στον οποίο θα παρευρεθώ αυτό το καλοκαίρι, καθώς και την άγνοιά μου αναφορικά με το έθιμο του φλάμπουρου... Αν και δεν είμαι σαρακατσάνα, σέβομαι και εκτιμώ πολύ τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα που υπάρχουν γενικώς, ανεξαρτήτως καταγωγής και χαίρομαι όταν βλέπω ότι συνεχίζουν να τηρούνται μέχρι και σήμερα...

Ο Φλάμπουρας λέγεται και φλάμπουρο. Είναι η σημαία, το λάβαρο της χαράς (γάμου) και είναι κατ’ εξοχήν σύμβολο των Σαρακατσαναίων.

Οι ονομασίες του φλάμπουρα μας μεταφέρουν πολλά χρόνια πίσω, στα χρόνια της Εθνεγερσίας του 1821, που η Δημοτική Μούσα έλεγε: κάθε κορφή και φλάμπουρο, κάθε κορφή και κλέφτης, όπως και ακόμα πιο πίσω, στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και όπως θυμούνται οι παλιότεροι τον φλάμπουρα τον έλεγαν και Βυζαντινό και είχε και το επίσημο Βυζαντινό χρώμα: το κόκκινο και το βυσσινί.

Τον φλάμπουρα τον είχαν από την αρχή της κατασκευής μέχρι και το τελείωμα του ρόλου του σαν ένα από τα σπουδαιότερα σημάδια του γάμου. Για αυτό τον ομορφοστόλιζαν, τον γλυκοτραγούδαγαν, τον χρυσοεύχονταν με τα καλύτερα λόγια του κόσμου, για αυτό τον είχαν πρώτο πάντα στο χορό και καμάρωναν ποιος θα τον χορέψει καλύτερα.

Και σήμερα, ακόμα, το έχουν καμάρι όλοι οι Σαρακατσάνοι να φτιάξουν τον καλύτερο φλάμπουρα. Να τον φτιάξουν με όλες τις λεπτομέρειες που απαιτεί η παράδοση. Να τον χορέψουν πρώτοι στο γάμο δίπλα από το νέο ζευγάρι. Και δεν τον χαλάνε όπως παλιά μετά τον γάμο, αλλά τον κρατάνε και μάλιστα τον στολίζουν σε περίοπτη θέση στο νέο τους σπιτικό.

Πως κατασκευάζεται ο φλάμπουρας

Ένα νέο αγόρι που ζουν οι γονείς του, πρέπει να κόψει το φλαμπουρόξυλο, από νέο φυντάνι αγριοτριανταφυλλιάς- μαροκωλιάς- όπως έλεγαν παλιότερα. Έπειτα το ξεφλούδιζαν με προσοχή, το καψάλιζαν στη φωτιά και το ίσιωναν. Μετά από λίγες μέρες ήταν έτοιμο το φλαμπουρόξυλο. Το έκοβαν στα 110 εκατοστά και στη κορυφή με ένα ισόπαχο ξύλο έφτιαχναν το σταυρό, όπου στις τρεις άκρες στερέωναν τρία μήλα. Αξίζει να αναφερθεί ότι από την αρχαιότητα το μήλο συμβόλιζε τον έρωτα και τη γονιμότητα. Αντίστοιχα οι Σαρακατσαναίοι χρησιμοποιούν την ομόρριζη λέξη “μηλιώρα”, που σημαίνει το πρόβατο το οποίο έχει ενηλικιωθεί καί γεννάει για πρώτη φορά. Γι’ αυτό τον λόγο και τα μήλα στον φλάμπουρα επαγωγικά συμβολίζουν την προτροπή για γονιμότητα. Η τεκνοποίηση φέρνει παιδιά – χαρά, γι’ αυτό και ο σαρακατσάνικος γάμος αποκαλείται χαρά.

Στη μέση από το φλαμπουρόξυλο ράβονται δυο πανιά. Σε παλαιότερη μορφή του ο φλάμπουρας ήταν πορφυρός, ενώ στις νεότερες εκδοχές του κυριαρχούν τα χρώματα της Ελληνικής σημαίας, δηλαδή το λευκό και το γαλάζιο. Την αρχή στο ράψιμο την έκανε ο μπράτιμος που ήταν ένα παλικάρι από το στενό σόι του γαμπρού και συνέχιζαν ελεύθερες κοπέλες. Το πανί του φλάμπουρα κρατούσαν τέσσερα ανύπαντρα κορίτσια κι έριχναν επάνω λουλούδια και ζαχαρωτά. Για το ράψιμο χρησιμοποιούσαν τρία βελόνια με τρεις κλωστές, άσπρη, κόκκινη και γαλάζια. Τα τρία βελόνια παρέμεναν καρφιτσωμένα να φυλάνε τον φλάμπουρα μια και θεωρείται ότι έχουν αποτρεπτικές ικανότητες κατά του κακού. Την Ελληνική σημαία την καμουφλάριζαν με κορδέλες (φρέντζες), κουδουνάκια (χαρχαγγέλια), φούντες, γουργουλίδια, φλουράκια και νομίσματα που τα είχαν τρυπήσει και τα στερέωναν με θηλιές από κλωστή. Την ώρα που ράβανε τον φλάμπουρα άντρες και γυναίκες τραγουδούσαν τα καθιερωμένα τραγούδια.

Όταν τέλειωνε το ράψιμο πρώτος ο μπράτιμος κερνούσε τον φλάμπουρα, στερέωνε στο φλάμπουρα χρυσό νόμισμα καθώς ξεκινούσε το αντίστοιχο τραγούδι: κέρνα μπράτιμε κέρνα κέρνα το μπαϊράκι μ’ ένα χρυσό φλουράκι. Και το τραγούδι συνεχιζόταν αργά προσκαλώντας τον πατέρα, την μάνα, τα αδέρφια, τους θείους και τις θειάδες, τα ξαδέρφια και τους φίλους του γαμπρού που παρευρέθηκαν στο τελετουργικό του φλάμπουρα να κεράσουν με τη σειρά το νέο μπαϊράκι. Όταν τέλειωνε και το κέρασμα του φλάμπουρα ο μπράτιμος ξεκίναγε το χορό και μετά με την πρέπουσα σειρά χόρευαν όλοι οι παρευρισκόμενοι τον φλάμπορα.

"Τι καρτερείς βρε φλάμπουρα και δεν κινάς να φύγεις,

τους συμπεθέρους καρτιρού κι του γαμπρού να αλλάξει.

Όσου να αλλάξουν του γαμπρού, να συνταχθεί του ψίκι

Για πάρτι μι, χουρέψτι μι κι πέστι μου τραγούδια. "

Πέπη μου, αφιερωμένο...!!! :)

Πηγές: lepeniotis.gr, wordpress.com